Chúng ta “hô hào” cả thế hệ phải học cách tự tin để thành công và chiến thắng chính mình. Nhưng bản chất sự tự tin là gì, có “hình hài” ra sao và làm thế nào để rèn luyện hiệu quả vẫn là một câu hỏi khó cho tất cả chúng ta.
Đại học Havard từng công bố một kết quả nghiên cứu rằng: “Thành công của một người, 85% được quyết định bởi thái độ, 15% quyết định bởi trí lực”. Người tự tin luôn có thể làm tốt mọi chuyện. Ngược lại, nếu một người tự ti từ trong cốt cách, sự tự ti này sẽ giết chết sự thông minh tài trí của họ, làm hao mòn đi ý chí, khiến họ không thể phát huy được trình độ thực tế của mình.
Thomas Woodrow Wilson – Tổng thống thứ 28 Hoa Kỳ cũng từng nói, cần phải có sự tự tin, sau đó nỗ lực hết mình. Một khi đã có niềm tin, bất cứ chuyện gì cũng đều có thể thành công được tới 8, 9 phần, dù là những vấn đề khó khăn nhất.
Dựa trên những nghiên cứu chuyên sâu về sự tự tin dưới nhiều góc độ, cô Lê Thụy Mỹ Ngân – Cố vấn tâm lý, Giáo viên Kỹ năng Học viện VTALK khẳng định: “Tự tin chính là đôi cánh vô hình của mỗi người, càng tự tin, đôi cánh càng có sức mạnh, càng bay được cao được xa”.
Vậy bản chất sự tự tin là gì?
Tự tin thực sự, là tiếp nhận bản thân vô điều kiện (theo chiều hướng tích cực), vừa khẳng định ưu điểm của mình, cũng vừa có thể thản nhiên tiếp nhận khuyết điểm của bản thân, đồng thời tin rằng chỉ cần nỗ lực, chúng ta có thể rút ngắn khoảng cách giữa thực tế và lý tưởng một cách hiệu quả.
Theo các nhà tâm lý học, có hai kiểu “tự tin” chính. Một là “tự tin về nhận thức“. Ví dụ, khi nói “Tôi cam đoan kế hoạch này sẽ hiệu quả”, chúng ta đang thể hiện sự tự tin về nhận thức.
Kiểu thứ hai là “tự tin về mặt xã hội“. Khi chúng ta ở một môi trường nào đó và mọi hành động, lời nói đều thể hiện mình xứng đáng có mặt ở đó, yên tâm về vai trò của bản thân cũng như nhận thấy lời nói của mình có trọng lượng, chúng ta đang thể hiện sự tự tin về mặt xã hội.
Ông chủ đế chế Amazon – Jeff Bezos là một ví dụ điển hình cho kiểu tự tin thứ hai này. Mùa xuân năm 1996, John Doerr – đối tác của Kleiner Perkins (một trong những công ty đầu tư mạo hiểm uy tín nhất ở Thung lũng Silicon) đến thăm Amazon. Nhờ sự tự tin về mặt xã hội, Bezos đã khiến Doerr ngạc nhiên và quyết định đầu tư 8 triệu USD vào Amazon. Sau này, Doerr kể lại: “Tôi bước vào và anh chàng này (Bezos) đang đi xuống cầu thang với một nụ cười tươi. Ngay từ khoảnh khắc đó, tôi đã muốn hợp tác kinh doanh với cậu ấy”. Và từ phút giây ấy, Bezos đã có ngay một khoản đầu tư triệu đô nhờ chính nụ cười, chính sự tự tin của mình.
Để có được hình dung rõ hơn về vấn đề này, cô Mỹ Ngân từng dành rất nhiều thời gian nghiên cứu và nhận thấy rằng: “Mỗi người đều có thể có cả hai loại tự tin trên trong khi một số người chỉ có một trong hai. Tuy nhiên, thực tế thì nhiều người thành công và được yêu mến là vì thuộc kiểu tự tin thứ hai, kiểu tự tin về mặt xã hội”.
“Sở dĩ kiểu tự tin xã hội được “ưa chuộng” hơn vì nó gắn liền từ những hoạt động nhỏ nhất của con người trong đời sống thường ngày. Nó thể hiện qua ngôn ngữ giao tiếp, qua biểu cảm khuôn mặt, qua phong thái thuyết trình hay thậm chí chỉ một ánh nhìn cũng đủ để bộc lộ. Sự tự tin về mặt xã hội được truyền đi ra một cách rất tự nhiên và không gây cảm giác phô trương, thể hiện bản thân quá mức, chính vì thế, nó tạo cho người khác cảm giác kính nể nhưng vẫn rất yêu mến”, cô Mỹ Ngân cho biết thêm.
Tuy nhiên, cô giáo Mỹ Ngân cũng chia sẻ rằng “Dù là kiểu tự tin nào thì vốn cũng không phải là tư chất bẩm sinh của một ai đó. Sự tự tin được vun đắp từ kinh nghiệm và trải nghiệm cuộc sống của chính cá nhân ấy. Tự tin là một loại thái độ và cũng là một sự lựa chọn. Bạn càng nỗ lực, càng phấn đấu thì càng trở nên tự tin”.
Cách rèn luyện, áp dụng sự tự tin xã hội trong giao tiếp – thuyết trình
Khi được hỏi về các phương pháp biến sự tự tin thành công cụ đắc lực trong giao tiếp, cô Mỹ Ngân cho rằng: “Tự tin cần nhất là trong giao tiếp và cũng dễ thuần thục nhất nhờ những cơ hội được chia sẻ, thuyết trình hoặc diễn thuyết trước đám đông. Xét về bản chất, sự tự tin là nguồn năng lượng bên trong, được khởi phát từ giá trị nội tại của con người. Chính vì thế, các phương pháp “bề mặt” như cố gắng mỉm cười, thể hiện khả năng nói lưu loát… là không đủ để người khác cảm nhận được sự tự tin. Thay vào đó, chúng ta nên rèn luyện 2 yếu tố quan trọng nhất, đó là Lòng say mê và Sự thấu cảm”.
Sự say mê là một tình cảm mãnh liệt, bền vững, chiếm ưu thế so với các thôi thúc khác của con người, dẫn đến sự tập trung mọi ham muốn và sức lực của họ vào đối tượng mà mình say mê. Đây cũng là lúc mà chúng ta bộc lộ rõ nhất sự tự tin và yêu thích cháy bỏng đối với những gì mình nói. Nguồn năng lượng mạnh mẽ này rất dễ lan tỏa và tạo nên một cảm xúc rất riêng nơi người nghe.
Còn lòng thấu cảm là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó, hiểu được những suy nghĩ của họ, cảm được những cảm xúc của họ và tất cả xảy ra mà không có sự phán xét. Chính vì vậy mà thấu cảm cũng là thành tố quan trọng giúp diễn giả tạo được sự tự tin khi đứng trước đám đông, giúp ta biết được điều mà khán giả muốn nghe, hiểu được cách tiếp cận của khán giả, từ đó có được sự truyền đạt tốt nhất.
“Trong quá trình học và luyện tập thực tế, lòng thấu cảm chính là bước khó nhất với các bạn học sinh, cũng là bài toán “đau đầu” nhất mà những giáo viên tại Học viện Kỹ năng VTALK chúng tôi luôn cố gắng nắm bắt và giải quyết kịp thời cùng học viên của mình. Bởi lẽ, để rèn luyện được lòng thấu cảm không phải dễ, điều này đòi hỏi trí thông minh cảm xúc (EQ) cao và sự tinh tế trong cảm nhận của từng bạn học viên. Chúng tôi liên tục phải thiết kế các bài giảng gần gũi, tạo nhiều cơ hội thực tế để học viên được trải nghiệm đủ mọi cung bậc cảm xúc khi thuyết trình. Khi họ hiểu và điều khiển được chính cảm xúc khi đứng trước đám đông, đó cũng là giây phút các bạn thực sự tự tin về chính bản thân mình”, cô Ngân bộc bạch về quá trình giảng dạy.
Nếu xã hội của hai, ba thập kỷ về trước chỉ yêu cầu nền tảng tri thức vững chắc của mỗi cá nhân nhằm đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì với thế hệ trẻ ngày hôm nay, xã hội yêu cầu và kỳ vọng ở các bạn nhiều hơn rất nhiều. Ngoài kiến thức, kỹ năng sẽ là nhân tố quyết định tương lai của các bạn. Chính vì thế, đầu tư và phát triển các kỹ năng sống, trau đồi năng lực nội tại như sự tự tin, lòng thấu cảm… phải là ưu tiên giúp các bạn tiến bộ nhanh hơn, mạnh hơn.
