AI tạo sinh không thay thế bạn. Nhưng người biết dùng AI sẽ thay thế người không biết dùng AI.
Trong thời đại trí tuệ nhân tạo phát triển từng ngày, nỗi lo “mất việc vì AI” đã trở thành mối quan tâm thật sự của nhiều người – đặc biệt là những ai không chuyên công nghệ. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận đúng cách, AI không phải là “đối thủ cạnh tranh”, mà chính là một “đồng đội mới”. Đặc biệt với AI tạo sinh như ChatGPT, khả năng sáng tạo và hỗ trợ công việc đã mở ra hướng đi hoàn toàn mới: không mất việc, mà là thêm nhiều công việc hay – sáng tạo hơn, chủ động hơn và bền vững hơn. Vấn đề là ở tư duy kết hợp giữa người và máy.
Tư duy “người làm – máy hỗ trợ”: Không sợ mà chủ động khai thác AI
AI tạo sinh như ChatGPT có khả năng tạo nội dung, viết văn bản, phân tích dữ liệu, đề xuất ý tưởng… cực kỳ nhanh chóng. Nhưng điều đó không có nghĩa là máy làm thay hoàn toàn con người. Thực tế, AI cần có sự hướng dẫn của con người – thông qua cách đặt câu hỏi, chỉnh sửa đầu ra, định hướng mục tiêu. Người không chuyên công nghệ hoàn toàn có thể học cách sử dụng AI bằng tư duy đơn giản: “Mình làm chính – máy hỗ trợ thêm”.
Ví dụ, một giáo viên không cần học lập trình để dùng AI. Chỉ cần biết cách đưa ra yêu cầu rõ ràng như: “Tạo bài tập Tiếng Việt lớp 2 với đáp án và gợi ý giảng dạy”, ChatGPT sẽ xử lý nhanh hơn tra Google rất nhiều. Tư duy mới không còn là “làm hết mọi thứ”, mà là biết phối hợp cùng AI để tiết kiệm thời gian và tăng chất lượng công việc.
Thay vì cạnh tranh, hãy học cách “quản lý AI” hiệu quả
Người lao động hiện nay không cần biến thành kỹ sư AI, nhưng cần biết cách quản lý AI như một công cụ chuyên nghiệp. Điều này đòi hỏi một kỹ năng mới: hiểu cách AI vận hành để đặt đúng câu hỏi, chọn đúng ngữ cảnh, biết kiểm tra và tinh chỉnh kết quả. Giống như một người sếp giỏi không làm thay từng nhân viên, mà biết giao việc đúng người – người biết dùng AI cũng vậy.
Một trong những điều khiến người dùng AI hiệu quả trở nên nổi bật, đó là khả năng kết hợp cảm xúc, ngữ cảnh văn hóa và kinh nghiệm thực tế vào lời gợi ý cho máy. Ví dụ, khi yêu cầu AI tạo bài truyền thông cho phụ huynh, người dùng hiểu tâm lý cha mẹ Việt Nam sẽ đưa được gợi ý tốt hơn nhiều so với một kỹ sư công nghệ thiếu bối cảnh.
Tạo thêm việc hay: Không còn làm lặp lại, bắt đầu sáng tạo hơn
Nhờ AI hỗ trợ, nhiều công việc mang tính lặp lại như gõ văn bản, lọc email, lên nội dung cơ bản… đã được rút ngắn. Kết quả là người lao động có thêm thời gian để làm những việc “có hồn” hơn như sáng tạo ý tưởng, tư duy chiến lược, kết nối con người.
Thạc sĩ Võ Thị Mỹ Duyên – Chuyên gia Đào tạo Ứng dụng AI tạo sinh – từng chia sẻ trên đài THVL: “AI không cướp việc làm mà giúp con người nâng tầm việc làm. Nhưng chỉ ai biết cách học và dùng đúng mới tận dụng được.” Chính vì vậy, người không chuyên công nghệ càng cần học cách phối hợp cùng AI để không bị tụt hậu.
Một người nhân viên văn phòng từng phải mất hàng giờ viết báo cáo giờ đây chỉ cần vài phút nhờ ChatGPT gợi ý cấu trúc và từ ngữ. Thay vì lo sợ, họ bắt đầu đóng vai người định hướng và đánh giá kết quả, giúp công việc chất lượng hơn.
AI không cần bạn hiểu công nghệ, chỉ cần bạn biết cách hỏi
Một hiểu lầm phổ biến là phải giỏi máy tính mới dùng được AI. Nhưng thực tế, ChatGPT và các AI tạo sinh khác đang ngày càng được thiết kế thân thiện, giống như “người trợ lý biết nói tiếng Việt”. Điều cốt lõi là biết diễn đạt rõ ràng điều bạn cần, và dám thử nghiệm. Chỉ cần bạn biết mình muốn gì – dạy học, viết email, quản lý công việc, soạn kịch bản – AI có thể làm cùng bạn.
Nhiều học viên của các lớp VTALK chia sẻ rằng, sau vài buổi làm quen, họ đã có thể sử dụng AI để viết kế hoạch dạy học, biên tập văn bản, hỗ trợ học sinh yếu, viết nội dung mạng xã hội… mà trước đây họ ngại làm hoặc tốn quá nhiều thời gian. Quan trọng nhất là thái độ mở lòng với công nghệ mới – không phải để làm thay mình, mà để làm cùng mình.
Học AI tạo sinh không phải học lập trình, mà là học “cách làm việc thông minh thời đại mới”
AI tạo sinh không phải là công cụ kỹ thuật khô khan, mà là một “người bạn đồng hành sáng tạo” nếu bạn biết cách khai thác. Học AI không đơn thuần là học công nghệ, mà là học cách nghĩ, cách ra quyết định, cách giao tiếp với một trí tuệ mới. Người học xã hội, giáo viên, người làm văn phòng… hoàn toàn có thể bắt đầu từ những thao tác đơn giản nhất – chỉ cần có định hướng học đúng và kiên trì.
Quan trọng nhất, AI tạo sinh giúp người không chuyên công nghệ tự tin hơn trong việc thích nghi và đổi mới bản thân. Khi thấy mình làm được việc tốt hơn nhờ AI, mỗi người sẽ tự xây dựng lại vị thế của mình trong công việc, trong xã hội – không phải là người bị thay thế, mà là người dẫn đầu xu hướng.
Bài viết do AI tổng hợp dựa theo một phần giáo trình VTALK
