Không cần biết lập trình, cũng không cần phải hiểu máy học, người dùng phổ thông vẫn có thể khai thác sức mạnh của AI tạo sinh để học tập hiệu quả hơn, đặc biệt trong giai đoạn ôn thi căng thẳng.
Trong thời đại số, AI tạo sinh – đặc biệt là các công cụ như ChatGPT – không còn là “đặc quyền” của dân công nghệ. Với giao diện đơn giản như trò chuyện trên Zalo hay Messenger, bất kỳ ai cũng có thể tận dụng AI để hỗ trợ việc học, đặc biệt là ôn thi và tóm tắt kiến thức sách giáo khoa. Bài viết này chia sẻ cách ứng dụng AI dành riêng cho người học không chuyên công nghệ, giúp việc học trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả và sáng tạo hơn.
AI có thể làm được gì khi ôn thi?
AI tạo sinh có khả năng xử lý lượng kiến thức khổng lồ và trình bày lại nội dung một cách dễ hiểu, gọn gàng. Khi bạn nhập vào một đoạn bài học dài, AI có thể tóm tắt lại bằng sơ đồ tư duy, bảng tổng hợp hay các gạch đầu dòng dễ ghi nhớ.
Không chỉ dừng lại ở việc rút gọn nội dung, AI còn có thể biến những khái niệm trừu tượng thành ví dụ cụ thể. Ví dụ, khi bạn học môn Sinh học lớp 12 và không hiểu rõ quá trình nguyên phân, chỉ cần hỏi: “Giải thích nguyên phân bằng ngôn ngữ dễ hiểu dành cho học sinh lớp 9”, AI sẽ diễn giải lại bằng ngôn ngữ gần gũi, có thể kèm hình ảnh minh họa.
Ngoài ra, khi học Lịch sử hay Văn học – những môn đòi hỏi khả năng ghi nhớ và phân tích – AI có thể đặt câu hỏi trắc nghiệm, câu hỏi mở để luyện thi, hoặc gợi ý cách phân tích một tác phẩm theo hướng sáng tạo.
Tóm tắt sách giáo khoa bằng AI có chính xác không?
Câu trả lời là có – với điều kiện bạn biết cách đặt câu hỏi. AI như ChatGPT không tự ý đọc được toàn bộ sách giáo khoa nếu không có nội dung bạn đưa vào. Nhưng nếu bạn chụp ảnh trang sách hoặc copy nội dung văn bản, AI có thể giúp bạn tóm tắt theo độ dài và hình thức mong muốn: ngắn gọn 5 ý chính, liệt kê sự kiện quan trọng, hay tạo sơ đồ liên kết giữa các khái niệm.
Quan trọng nhất là bạn cần ra lệnh rõ ràng. Thay vì gõ “tóm tắt bài này”, bạn nên viết: “Tóm tắt bài ‘Phong trào Cần vương’ trong SGK Lịch sử 11 theo 5 gạch đầu dòng, ngắn gọn, dễ hiểu”. Càng cụ thể, kết quả càng đúng mong muốn.
Thạc sĩ Võ Thị Mỹ Duyên – Chuyên gia Đào tạo Ứng dụng AI tạo sinh – chia sẻ trên Tạp chí Giáo dục: “AI không thay thế người học, nhưng có thể trở thành gia sư ảo rất đáng tin cậy nếu người dùng biết cách hướng dẫn đúng”. Nhờ cách “hỏi thông minh”, nhiều học sinh đã tiết kiệm hàng giờ học mỗi tuần, tập trung vào phần cần ôn kỹ thay vì đọc đi đọc lại toàn bộ sách.
Dùng AI để luyện đề thi, học từ sai lầm
Một lợi ích lớn khác là AI có thể tạo đề luyện tập nhanh chóng, đặc biệt với các môn như Toán, Anh, Sinh. Bạn có thể yêu cầu tạo 10 câu trắc nghiệm theo chuyên đề, và sau đó nhờ AI giải thích chi tiết từng câu đúng sai. Điều này giúp học sinh hiểu sâu hơn, không bị phụ thuộc vào việc học thuộc lòng.
Đặc biệt hữu ích khi bạn nạp vào AI danh sách các lỗi sai thường gặp của bản thân (ví dụ: “Tôi hay nhầm giữa phản ứng oxi hóa và phản ứng trung hòa”), AI có thể gợi ý mẹo ghi nhớ, hoặc luyện thêm các câu hỏi để khắc phục nhược điểm.
Một học sinh lớp 12 chia sẻ: “Mỗi ngày mình gửi cho AI khoảng 3 bài tập mình làm sai, sau đó nhờ nó giải thích vì sao sai và cách làm đúng. Nhờ đó mình tăng điểm từ 6 lên 8 chỉ sau một tháng”.
Học nhóm với AI: Một trợ giảng 24/7
Trong thời gian ôn thi, học nhóm thường giúp tăng hiệu quả vì có thể hỏi nhau khi bí bài. Nhưng không phải lúc nào cũng có bạn học sẵn sàng. Lúc này, AI đóng vai trò trợ giảng 24/7 – không biết mệt, không phán xét, và luôn trả lời với thái độ kiên nhẫn.
Bạn có thể “trò chuyện” với AI để hiểu một bài học như đang hỏi thầy cô. Khi dùng giọng văn tự nhiên như: “Mình chưa hiểu chỗ này, bạn giải thích lại giúp mình được không?”, bạn sẽ thấy AI phản hồi mềm mại, dễ hiểu và gần gũi.
Thậm chí, bạn có thể yêu cầu AI đóng vai “bạn học giả tưởng”, đưa ra những câu hỏi phản biện, luyện tập kỹ năng viết bài nghị luận xã hội, hoặc đóng vai người phản biện để bạn luyện nói tiếng Anh – cực kỳ phù hợp cho kỳ thi IELTS hay thi học bổng.
Lưu ý để dùng AI hiệu quả, không lệ thuộc
Dù AI hỗ trợ mạnh mẽ, nhưng điều quan trọng là người học không nên ỷ lại. Hãy coi AI như công cụ hỗ trợ, còn việc hiểu bài, ghi nhớ và luyện tập vẫn phải do chính người học chủ động thực hiện.
Nên kết hợp giữa việc dùng AI và ghi chép tay, vẽ sơ đồ tư duy hoặc tự giảng lại cho người khác nghe. Càng vận dụng đa dạng giác quan – nhìn, viết, nói – bạn càng ghi nhớ hiệu quả. Ngoài ra, nên thường xuyên kiểm tra độ chính xác của nội dung AI đưa ra, đặc biệt là khi học các môn có yêu cầu chính xác như Hóa học hoặc Lịch sử.
Cuối cùng, đừng quên bảo vệ mắt và sức khỏe tinh thần trong quá trình học cùng AI – vì dù có AI đồng hành, thành công vẫn đến từ sự kiên trì và thái độ học tập tích cực mỗi ngày.
Bài viết do AI tổng hợp dựa theo một phần giáo trình VTALK
