AI tạo sinh đang trở thành từ khóa “hot” trong các buổi họp phụ huynh và nhóm chat phụ huynh học sinh. Nhưng giữa vô vàn lời khuyên, quảng cáo và công cụ, làm sao để cha mẹ không bị cuốn vào cơn lốc công nghệ, mà vẫn dùng AI hiệu quả giúp con học?
Hiểu đúng về AI tạo sinh: Không cần giỏi công nghệ vẫn dùng được
AI tạo sinh (Generative AI) không còn là công nghệ xa lạ, và cha mẹ không cần có nền tảng IT để tiếp cận nó. Các công cụ như ChatGPT được thiết kế để “trò chuyện” tự nhiên, giống như đang hỏi một người bạn thông thái. Chính sự dễ dùng này là điểm mạnh nhưng cũng là “cái bẫy ngọt ngào” nếu cha mẹ không hiểu cách đặt câu hỏi hoặc kiểm tra thông tin đầu ra.
AI tạo sinh không thần kỳ như quảng cáo, nhưng lại cực kỳ hữu ích nếu phụ huynh biết cách áp dụng đúng. Ví dụ, thay vì hỏi “Giải bài toán lớp 6 này giùm con”, hãy thử đặt câu hỏi “Giải thích bài toán này theo cách dễ hiểu cho học sinh lớp 6”. Cách hỏi sẽ quyết định AI trả lời như một “gia sư” hay như một “máy giải đề”.
Chuyên gia Đào tạo Ứng dụng AI – ThS Võ Thị Mỹ Duyên nhận định: “Phụ huynh không cần học lập trình hay kỹ thuật để dùng AI. Điều quan trọng là phải tư duy phản biện, biết cách đánh giá thông tin AI tạo ra, đặc biệt khi áp dụng cho việc học của con”.
Dùng AI để “đồng hành” – không phải “giao phó” việc học cho máy
Một sai lầm phổ biến là giao hẳn việc học cho AI. Nhưng AI không thể thay thế vai trò cảm xúc, sự kiên nhẫn hay thấu hiểu tâm lý của người cha, người mẹ. AI chỉ nên là công cụ bổ trợ – người “trợ giảng” đứng sau, không phải là “thầy cô chính” của con.
Phụ huynh nên dùng AI để tạo ra nội dung học phù hợp với trình độ con, ví dụ như: viết lại bài học Lịch sử lớp 5 thành truyện tranh, tạo đề kiểm tra nhỏ theo phong cách trò chơi, giải thích bài Toán bằng ví dụ thực tế trong gia đình. Khi đó, AI không làm thay con, mà tạo cảm hứng và giúp con hiểu sâu hơn.
Quan trọng hơn, sau mỗi lần dùng AI, cha mẹ nên cùng con “ngồi lại” để hỏi: “Con hiểu gì từ câu trả lời này?”, “Có điều gì khiến con thắc mắc không?” – đó là cách biến công nghệ thành cầu nối giữa cha mẹ và con cái, thay vì một khoảng cách.
Tránh bị “dắt mũi” bởi quảng cáo AI: Phụ huynh cần tỉnh táo
Thị trường hiện nay có hàng loạt khóa học, phần mềm, chatbot gắn mác “AI giúp con học giỏi”, “AI cải thiện điểm số nhanh”, nhưng không phải cái nào cũng hiệu quả thật sự. Nhiều sản phẩm chỉ là “vỏ AI” – giao diện đẹp, nhưng bản chất chỉ là copy nội dung từ sách.
Để không bị “dắt mũi”, phụ huynh nên dựa vào nguyên tắc: Hãy dùng thử miễn phí trước, kiểm tra nội dung AI tạo ra có chính xác, có phù hợp với trình độ của con hay không. Không nên mua theo cảm xúc, lời giới thiệu từ hội nhóm mà không thử nghiệm thực tế.
Ngoài ra, nên ưu tiên các công cụ minh bạch về nguồn dữ liệu và cách huấn luyện AI. Một số nền tảng uy tín cho phép phụ huynh kiểm tra được bài giảng có dùng dữ liệu chính thống từ sách giáo khoa hay không. Đây là dấu hiệu cho thấy công cụ đáng tin cậy.
Cách dùng ChatGPT để phụ huynh học cùng con mỗi ngày
Không cần quá cầu kỳ, chỉ cần 10 phút mỗi ngày, phụ huynh có thể dùng ChatGPT để tạo ra một thói quen học cùng con cực kỳ hiệu quả. Ví dụ:
-
Buổi sáng: hỏi ChatGPT “Hôm nay có sự kiện gì trong lịch sử Việt Nam?” – giúp con mở đầu ngày học với một câu chuyện thú vị.
-
Chiều tối: nhờ ChatGPT gợi ý 3 câu hỏi trắc nghiệm về môn học hôm nay, giúp ôn bài nhanh.
-
Cuối tuần: cùng con tạo một câu chuyện có nhân vật lịch sử, có kiến thức môn học và một chút sáng tạo.
Khi dùng ChatGPT theo cách này, AI không chỉ là công cụ học, mà còn trở thành một phần trong nếp sinh hoạt gia đình – cùng con học mà vẫn gần gũi, vui vẻ.
Học AI để dạy con tốt hơn: Phụ huynh là người học trước
Điều quan trọng nhất là: phụ huynh cần tự mình học cách dùng AI tạo sinh. Không cần học cao siêu, chỉ cần nắm vài kỹ năng cơ bản như: cách đặt câu hỏi hiệu quả, cách kiểm tra độ tin cậy của câu trả lời, cách điều chỉnh “giọng văn” AI để phù hợp lứa tuổi.
Một gợi ý hữu ích là phụ huynh nên tham gia các buổi đào tạo ứng dụng AI tạo sinh dành cho người không chuyên, được tổ chức bởi các trung tâm giáo dục hoặc đơn vị như VTALK. Các buổi học này không chỉ giúp cha mẹ làm chủ công cụ, mà còn được chia sẻ kinh nghiệm thực tế từ những người đã ứng dụng thành công AI vào việc dạy con.
Đừng chờ đến khi “con học khó quá, cha mẹ bó tay” mới tìm tới AI. Hãy bắt đầu từ những điều đơn giản, từng bước làm bạn với công nghệ – để không bị công nghệ dắt mũi, mà là người cầm lái vững vàng trong hành trình học tập của con mình.
Bài viết do AI tổng hợp dựa theo một phần giáo trình VTALK
